“Het Leidseplein en omgeving wordt meer en meer een lichtplein,” schreef De Tijd in 1935.
De Tijd, 19 oktober 1935 ‘s Avonds baadden de Stadsschouwburg, de toren van het Americain Hotel, het Lido en het nabij gelegen Rijksmuseum in het licht. Bij het City Theater werd dag en nacht doorgewerkt om de verlichting tijdig gereed te krijgen, er waren al veelbelovende lichtproeven uitgevoerd. Ook Hirsch & Cie aan het Kleine Gartmanplantsoen 42 / Leidseplein 29-31, een van de eerste firma’s die van het Leidseplein een lichtplein maakten door etalage- en gevelverlichting, deed weer mee; in oktober 1929 zette de firma het gebouw in het licht tijdens de Edison Lichtweek.
Leo Hirsch
Maison Hirsch was in 1881 in Amsterdam opgericht in een franchise constructie; het startkapitaal was afkomstig van de Duitse confectionair Leo HirschAltena (D) 1842 – 1906 (64) die in Brussel een modehuis had opgericht; zijn jonge assistenten Sylvain KahnSchirrhoffen (Elzas, toen in Frankrijk) 17-07-1857 – Amsterdam 03-12-1929 (82) en Sally Berg,Albert Sally, Warburg (Westfalen) 1857 – Heemstede 16-06-1924 (77) toen allebei 24 jaar oud, namen het initiatief. Ze waren niet de enigen die de Frans-Duitse oorlog van 1870-1871 waren ontvlucht. Meer Franse en Duitse Joden waren vertrokken naar Brussel en Amsterdam om de oorlog en de grimmige sfeer in Duitsland te ontvluchten; Rijkskanselier Otto van BismarckOtto Eduard Leopold, Schönhausen (D) 01-04-1815 – Friedrichsruh (D) 30-07-1898 (83) noemde Joden “vijandig voor de nationale eenheid”.
Met de oprichting van Hirsch werd de Parijse mode in Amsterdam geïntroduceerd. Later volgden andere modehuizen en confectionairs van Joodse afkomst, zoals Maison de Bonneterie, De Bijenkorf en Gerzon, maar de Franse mode bleef het exclusieve domein van Hirsch.
Eerste modeshow in Nederland
Wegens ruimtegebrek besloot Hirsch & Cie in 1910 om een nieuw gebouw te bouwen. Hiervoor maakten Albert JacotAlphonsus Maria Leonardus Aloysius, Amsterdam 24-09-1864 – Den Haag 18-11-1927 (63) en zijn bureaupartner August ZinsmeisterAugust Heinrich, komt ook voor als Hendrik, Rotterdam 14-12-1867 – Hengelo 08-01-1941 (73) het ontwerp met medewerking van Jan Gerard Snuijff. Het ontwerp leverde stevige discussies op onder vakgenoten. De Schoonheidscommissie eiste aanpassingen wegens plagiaat van Robert Frank AtkinsonsLiverpool (VK) 1869 – Leeds (VK) 15-06-1923 (54) ontwerp voor het warenhuis Selfridges dat in 1909 in Londen was geopend, waarna Jacot onder meer de koepel toevoegde. In 1912 opende burgemeester Antonie RoëllAntonie, Den Haag 21-08-1864 – Haarlem 29-11-1940 (76) het nieuwe modehuis van Hirsch, waarbij voor het eerst in Nederland een modeshow werd gehouden. De koninginnen EmmaAdelheid Emma Wilhelmine Therese van Waldeck en Pyrmont, Arolsen (D) 02-08-1858 – Den Haag 20-03-1934 (85) en WilhelminaWilhelmina Helena Pauline Maria, Den Haag 31-08-1880 – Apeldoorn 28-11-1962 (82) kochten hun kleding bij Hirsch dat daarmee het predicaat Hofleverancier verwierf.
Het Leidseplein op het eerste plan
In 1935 waren de oprichters al enkele jaren overleden; de zaak werd voortgezet onder leiding van Sylvains zoon Bernard Kahn‘Bernard Arnold, Amsterdam 27-02-1886 – Buchenwald (D) 29-05-1941(55) en Robert Berg, een neef van Sally Berg.
“In verband met de actie die de laatste tijd voor het Leidseplein gevoerd wordt en waarop in ons blad meerdere malen is gewezen, reveleren we een nieuwe poging het Leidseplein op het allereerste plan te brengen”, aldus De Tijd. Dit betrof de verbouwing van de etalages van Hirsch, die Grimmon had ontworpen; deze opgave was “gezien de stijl van het gebouw, niet makkelijk.”
De nieuwe etalages werden op 19 oktober 1935 geopend. “Nu de tram nog!”, schreef De Tijd.De Tijd, 19 oktober 1935
© Archief Grimmon
