Vanaf begin jaren ’30 werkte Grimmon onder meer voor de Utrechtsche Machinale Stoel- en Meubelfabriek (UMS), het latere Pastoe aan het Rotsoord in Utrecht. Hij had een goede relatie met de Joodse ondernemer Frits Loeb,
Utrecht 09-11-1898 – Utrecht 21-06-1956 (57) oprichter van UMS. Loeb was directeur van 1913 tot 1942 en van 1945 tot 1959. In de drie tussenliggende oorlogsjaren moest hij onderduiken en werd er een Duitse Verwalter aangesteld. Bedrijfsleider en hoofdontwerper Dirk Braakman,Dirk Lubertus, Waddinxveen 25-09-1885 – Utrecht 17-09-1966 (80) wiens landhuis Grimmon in 1931 had ingericht, bleef aan als bedrijfsleider.
Cees Braakman
Bij de veiling van Grimmons nalatenschap in 1993 vermeldde Christies in de catalogus dat Grimmon een van de grondleggers van Pastoe zou zijn geweest.Christies (1993) Deze opmerking is wellicht afgeleid van uitspraken van Cees Braakman,1917-1995 (78) zoon van Dirk, die al tot het bedrijf toetrad toen hij 17 jaar was. Naar eigen zeggen dankte Cees Braakman zijn enthousiasme voor modern meubilair aan zijn gesprekken daarover met GrimmonVreeburg (1988) en hij kende het meubilair wellicht uit het landhuis van zijn ouders. Christies was van Braakmans uitspraken op de hoogte; het veilinghuis stuurde de catalogus van de Pastoe tentoonstelling 1988 waarin dit is vermeld, aan de curator van Grimmons nalatenschap.Correspondentie van de curator met Christies,1993, Archief Grimmon
BV Meubelen Grimmon
Meubels uit de collectie die Grimmon in 1932 voor Pastoe ontwikkelde onder de noemer Bouw.Vorm Meubelen Grimmon – die hij zelf ook afkortte als ‘BV Meubelen Grimmon’ – werden als prototype uitgevoerd in eikenhout. Het Archief Grimmon bevat foto’s van een aantal van deze prototypes. Daarbij zette Grimmon het bronzen Mannetje van John RädeckerJohannes Anton, Amsterdam 05-09-1885 – Amsterdam 12-01-1956 (70) weer eens op een van de kastjes.
Een van de kastjes uit de serie, een wit geschilderd eikenhouten ladenkastje, geniet enige bekendheid. Het werd meermaals tentoongesteld en gepubliceerd.Staal (2014), p. 32-33 en tentoonstellingen Centraal Museum (1993 en 1996), Stedelijk Museum (1985), De Beurs (1988), Jaarbeurs (2012) Dit prototype werd samen met een kastje met deur in 1986 aangekocht door het Centraal Museum Utrecht.
Modelwoningen van De Bijenkorf
Op verzoek van Cees Braakman exposeerde Grimmon zijn ontwerpen voor UMS “op kunstzinnige wijze” in zijn atelier aan de Korte Leidsedwarsstraat 39 in Amsterdam. Sinds Grimmon dit atelier in 1939 verliet is Café Eijlders er gevestigd. Tijdens de oorlog vonden vanuit dit café ondergrondse activiteiten plaats.
De meubels waren ook in Utrecht te zien, op de stand van UMS die Grimmon ontwierp voor de Najaarsbeurs 1932. Deze beursstand werd zeer gewaardeerd werd en “mocht worden gekopieerd”.Vreeburg (1988) met verwijzing naar Vreeburg (1985) en Bromberg (1932)
De Bouw.Vorm meubelen stonden op de meubelafdeling van De Bijenkorf aan de Dam, in de modelwoning van het warenhuis aan de Courbetstraat 7 hs en 1e etageDe Telegraaf, 26 maart 1933, zie afbeelding en in de woning van de familie Polak-Cohen, Watteaustraat 5-I.
Op de Najaarsbeurs 1932 waren voor het eerst ook de UMS HOPMI meubels van Grimmon, Herman MertensHermann Friedrich, Batavia (Jakarta, Nederlands-Indië / Indonesië; Duitse ouders), 15-08-1885 – Loosdrecht 27-01-1960 (74) en bedrijfsleider Tulp van de HOPMI-fabriek te zien.Vreeburg, Martens (1983), p. 28
Economische crisis
Maar de serie Bouw.Vorm Meubelen Grimmon werd niet in productie genomen. Na hartelijk overleg verbrak Dirk Braakman namens Frits Loeb en tot ieders teleurstelling, het contract. Braakman constateerde dat “het grote publiek nog niet zo ver is, dat het de goede streng-moderne meubelen koopt als serieproduct.” Doorslaggevender was wellicht de recente economische crisis: “De tijden zijn er niet naar om pionierswerk te verrichten.” De plannen werden opgeschort tot de tijd er rijp voor zou zijn.Brief Cees Braakman aan Ad Grimmon, 25 juli 1933
Die tijd brak na de oorlog aan, toen de ideeën over modern meubilair alsnog een succes werden onder de naam Pastoe. “Mede dankzij de activiteiten van de Stichting Goed Wonen groeide er in de jaren vijftig een achterban waarvan de UMS kon bestaan.”Vreeburg (1988), p. 278. Stichting Goed Wonen, later Stichting Wonen (Leidsestraat Amsterdam) ging in 1988 op in het Nederlands Architectuurinstituut NAi, Rotterdam, sinds 2012 Het Nieuwe Instituut De meubels zijn ook na de oorlog niet uitgevoerd; al daarvoor was duidelijk dat ze te duur waren voor massaproductie vanwege de “perfectionistische lijnen”.Vreeburg, Martens (1983), p. 29
De markt
De collectie van Pastoe toont nog steeds verwantschap met Grimmons ontwerpen van 80 jaar geleden. Deze ontwerpen, waarvan het Archief Grimmon foto’s en tekeningen bevat, blijken bij Pastoe al langer niet meer bekend te zijn.Bezoek aan Pastoe, 4 mei 2015 Onder de kop 1932 Gedurfd optimisme staat op de website van Pastoe dat UMS ondanks de moeizame verkoop optimistisch bleef over de kansen van een uitgesproken moderne vormgeving. “De markt is echter ook nu [in 1932] nog niet toe aan meubels met radicale sobere vormen. Dat blijkt uit het mislukken van een project rond een serie aanbouwmeubelen van de Amsterdamse binnenhuisarchitect A.K. Grimmon; dat komt niet verder dan één prototype – een ingetogen, streng geometrisch ladekastje.”
Het project mislukte inderdaad, maar Grimmon maakte tenminste elf prototypes. Ook niet goed bekend bij Pastoe is de naam van Grimmon, met de initialen A.K. in plaats van A.A.M. Die letters werden al in oorspronkelijke publicaties verward. Zelf gebruikte Grimmon meestal alleen de letters A. of A.A., maar in zijn ferme handschrift is de A ook te lezen als E, K of R, wat de vermeldingen E., A.K. of A.R. Grimmon in eigentijdse artikelen zou verklaren.
In mei 2015 bezocht ik Pastoe, nog altijd gevestigd op Rotsoord in Utrecht, met Grimmons tekeningen en brieven. Het bedrijf was verrast en toonde zich enthousiast; zelfs wilde men erover nadenken om alsnog ontwerpen in productie te nemen. Begin 2016 verhuisde Pastoe, na 100 jaar, van Utrecht naar Houten. Er is geen contact meer opgenomen met het Archief Grimmon.
© Archief Grimmon
