Gemeente Amsterdam besluit tot John Rädeckerbrug in het verlengde van Ad Grimmonbrug

De gemeente Amsterdam heeft besloten om de jeugdvrienden John Rädecker en Ad Grimmon te eren door naar ieder van hen een brug te vernoemen. Het besluit over de John Rädeckerbrug werd op 31 maart jl. genomen, het besluit over de Ad Grimmonbrug dateert uit 2017. De benoemingen volgden op voordrachten van het Archief Grimmon, dat daarbij ook de voorstellen deed voor twee specifieke bruggen in het Oostelijk Havengebied, waar straten zijn vernoemd naar collega’s/tijdgenoten van Grimmon en Rädecker.

Op 31 maart 2020 stelde de gemeente de John Rädeckerbrug formeel vast voor brugnummer 1916, nadat zowel de Commissie Naamgeving Openbare Ruimte (CNOR) als Stadsdeel Oost positief hadden geadviseerd over de voordracht (zie hieronder). Het besluit werd gepubliceerd op 17 april 2020, Gemeenteblad nr. 2020, 91345. In dit besluit as foutief ‘Johan Rädeckerbrug’ vermeld in plaats van ‘John Rädeckerbrug’. Het Archief Grimmon heeft verzocht om correctie en de gemeente liet op 29 mei 2020 weten dat het gemeentebesluit is herzien. Daarmee is vernoeming van de brug naar John Rädeckerbrug definitief.

De bruggen lopen over de Th. K. van Lohuizenlaan, ten zuiden van de Cruquiusweg, en verbinden Zeeburg met het Cruquiuseiland. De bruggen vormen een belangrijke ontsluiting naar het nieuwe woongebied Cruquius. Bijzonder (want zo vaak komt dat in Amsterdam niet voor) is dat hier twee evenwijdige waterwegen lopen, de Nieuwe Vaart en het Lozingskanaal. Daardoor liggen de bruggen over deze kanalen in elkaars verlengde.

De vernoeming van de John Rädeckerbrug is opgenomen op de website Alle Amsterdamse bruggen. Hierbij is vermeld: “De brug werd ontworpen door Dirk Sterenberg die toen als zelfstandig architect voor de Dienst der Publieke Werken (of haar opvolgers) werkte. Hij verwerkte ook enige abstract kunst in de borstweringen van de brug; Sterenberg was ook kunstenaar. Hij ontwierp meer dan 170 bruggen in en rond Amsterdam.” Sterenberg was dus eigenlijk een (uiteraard latere) collega van Grimmon bij Publieke Werken. De stoere bruggen hebben een sterke sculpturale uitstraling. Daarom koos het Archief Grimmon voor Johan Rädecker als naamgever voor de langere brug over het bredere Lozingskanaal; Rädecker was tenslotte de beeldhouwer van de beide vrienden. 

Aanvraag naamgeving brug 1916: John Rädeckerbrug
Cilly Jansen, 13 augustus 2019

“Toelichting: Op 14 maart 2017 besloot het College van BenW van Amsterdam om de Ad Grimmonbrug officieel vast te stellen voor brug nummer 1915 over de Nieuwe Vaart op het Cruquiuseiland in het Oostelijk Havengebied. Deze brug ligt over de Th. K. van Lohuizenlaan, ten zuiden van de Cruquiusweg, ten oosten van de H.A.J. Baanderskade en ten noorden van het Zeeburgerpad. De brug leidt naar het Veemarktterrein, waar de straatnamen ontleend zijn aan architecten van de Amsterdamse School, oud-collega’s van Ad Grimmon.

In het verlengde van de Ad Grimmonbrug ligt brug nummer 2016. Voor deze brug draag ik graag John Rädecker als naamgever voor. Dat de bruggen in het verlengde van elkaar liggen is bijzonder mooi, omdat Grimmon en Rädecker niet alleen jeugdvrienden waren, maar ook hun hele leven samen hebben gewerkt aan vele (bouw)projecten in Amsterdam: Grimmon als interieurarchitect, Rädecker als kunstenaar. Ook met anderen naar wie in deze buurt straten zijn vernoemd, heeft Rädecker gewerkt.

 
In de reeks ‘Monografieën van Nederlandse kunstenaars’ van het Prins Bernhard Cultuurfonds & Uitgeverij Waanders publiceerde Ype Koopmans, nu directeur van Museum MORE, de omvangrijke monografie John Rädecker. Het boek werd gepresenteerd bij de overzichtstentoonstelling over Rädeckers leven en werk in 2006. Dit (vele) werk is o.a. te vinden in de collecties van het Kröller Müller Museum, Museum Boijmans van Beuningen, Centraal Museum Utrecht – en uiteraard in Amsterdam: zowel in het Stedelijk Museum als het Amsterdam Museum. Ook in de openbare ruimte is nog altijd werk van Rädecker te zien.

John Rädecker (1885-1956, geboren en overleden in Amsterdam) tekende, schilderde, maakte grafisch werk, houten beelden en bewerkte hout. ‘Losse beelden’ maken, dat kende men in de jaren ’20 nog niet. Rädecker maakte zijn eerste beelden uit baksteen, zoals de Arbeider, voor De Dageraad in Amsterdam, in 1922.


[foto links: Gert-Jan Lobbes, foto’s rechts Archief Grimmon]

Rädecker was o.a. betrokken bij publieke projecten van de gemeente in de periode van de Amsterdamse School, tijdens het wethouderschap van wethouder Floor Wibaut. Zo maakte hij in 1923, in opdracht van de Dienst der Publieke Werken van de gemeente, o.a. de fontein bij de uitbreiding van het Natuurkundig Laboratorium van de Universiteit van Amsterdam (Laboratorium Physica, ook wel Zeemanlaboratorium genoemd) aan de Plantage Muidergracht 4 / J.W. Overloopplantsoen, Amsterdam. Albert Einstein is er op bezoek geweest. In 1926 kreeg Rädecker de opdracht van de gemeente Amsterdam voor het beeld in de Raadzaal van het (nu voormalig) Stadhuis van Amsterdam: de Stedenmaagd / Amsterdam als Scheepvaartstad, met de personificaties van het IJ, Amsterdam en de Amstel. Het beeld is nog altijd openbaar te bekijken in Hotel The Grand.
Een bijzonder, en minder bekend, verhaal is dat van Circus Kavaljos dat in 1936 plaatsvond in de Hollandsche Manege aan de Overtoom. Voor dit liefdadigheidsproject van Bernard van Leer werkte John Rädecker samen met Ad Grimmon en Piet Grossouw (echtgenoot van Fien de la Mar); er waren onder meer vier paardenfiguren van gips, gegoten door Rädecker (inmiddels beeldhouwer genoemd) in de gangen te zien. De Bernard van Leer Foundation bestaat nog steeds en richt zich wereldwijd op kinderen in achterstandssituaties.

Over Rädecker en zijn werk valt veel te vertellen, en dit zijn maar enkele voorbeelden van zijn werk. Deze toelichting kan daaraan geen recht doen; een beter beeld ontstaat misschien uit de informatie onder deze linkjes:
• Uitvoerige biografie, website RKD Rijksdienst voor Kunsthistorische Documentatie / Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis,
• Een mooi In Memoriam filmpje van het Polygoon journaal over John Rädecker uit 1956.

“Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Rädecker bekend geworden als expressionist, met een zeer persoonlijke menging van stijlinvloeden. In de jaren dertig en veertig waren Rädecker de tekenaar en Rädecker de schilder net zo geliefd als Rädecker de beeldhouwer. Hij was inmiddels met werk vertegenwoordigd in bijna alle grote Nederlandse particuliere en openbare collecties. Na de Tweede Wereldoorlog werd Rädecker in ons land beschouwd als de vader van de moderne beeldhouwkunst en kreeg hij grote opdrachten voor portretten en oorlogsmonumenten.”

Het meest bekend werd John Rädecker als ontwerper van beelden op het Nationaal Monument op de Dam. Om daaraan te kunnen werken ruilde hij zijn atelierwoning in Groet in de zomer van 1946 met de verdieping aan de Herengracht in Amsterdam waar Chris van Geel woonde. De gemeente Amsterdam gaf hem een atelier aan het Zandpad in bruikleen. Modellen in 1954 tentoongesteld op het Frederiksplein.

Burgemeester d’Ailly kwam Rädecker op het Zandpad feliciteren met zijn 70e verjaardag. Ter gelegenheid van deze verjaardag schreef Mari Andriessen (beeldhouwer van De Dokwerker) in het blad Kroniek voor Kunst en Kultuur onderstaande tekst. Andriessens volledige artikel werd in 1956 nogmaals afgedrukt in de catalogus van de tentoonstelling John Rädecker, 1885-1956 die o.a. door Willem Sandberg in het Stedelijk Museum werd gemaakt na Rädeckers overlijden:

Rädecker overleed kort voor de oplevering van het Nationaal Monument; zijn begrafenisstoet reed er langs en zijn zoons Hanni en Noek voltooiden het beeldhouwwerk.


[John Rädecker en zijn gezin, geportretteerd door Charley Toorop, met wie hij goed bevriend was. Collectie: Stedelijk Museum Alkmaar, inv. nr. 020591]

Tenslotte een anekdote in de vorm van enkele beelden uit het filmpje dat werd gemaakt ter gelegenheid van de 18e verjaardag van prinses Beatrix, van wie bekend is dat zij van jongs af aan geïnteresseerd was in beeldhouwen. Het cadeau van de gemeente Amsterdam moet zorgvuldig zijn gekozen:


[Foto’s Archief Grimmon, gemaakt van Polygoon Journaal]

PS. Het besluit m.b.t. de Ad Grimmonbrug is gepubliceerd op 17 maart 2017, Gemeenteblad nr. 43515. Op de bijlage bij dit besluit staat per abuis de verkeerde tekening, namelijk die van brug nummer 1916, die in het verlengde van de Ad Grimmonbrug (vh. brug nummer 1915) over het Lozingskanaal naar de Zeeburgerkade loopt). Mocht de gemeente besluiten tot de John Rädeckerbrug voor brug nummer 1916, dan kan dit wellicht worden gecorrigeerd.”

© Archief Grimmon, 29 mei 2020

 

Print Friendly, PDF & Email