Luchtstation Schiphol: Alfred Boeken

De burgemeester van Lelystad opende begin deze maand het kampioenschap vliegtuigjes vouwen in het Aviodrome, ter gelegenheid van het 50-jarig jubileum van het luchtvaartmuseum in Lelystad. De publiciteit rondom het jubileum en contact met het museumarchief vormden een goede aanleiding voor het Archief Grimmon om de betrokkenheid van Ad Grimmon bij de totstandkoming van het eerste ‘luchtstation’ van Schiphol verder te onderzoeken. Dat leverde een mooi verhaal op over de eerste gemeentelijke luchthaven van Amsterdam – en over het Stationsgebouw.

Het nationaal architectuurarchief, ondergebracht bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam, digitaliseert de collectie. In 2016 is dit met de hand getekende grondplan van het Stationsgebouw Schiphol uit het archief van bouwkundig ingenieur Albert BoekeninfoAmsterdam01-03-1891 – 04-05-1951 (60) aan de digitale bibliotheek toegevoegd. Het plan voor het Stationsgebouw is getoond op de Internationale Luchthavententoonstelling die in 1927 in Kopenhagen plaatsvond; de bijschriften waren er in het Deens vertaald. Misschien is deze tekening, met Duitse bijschriften, daar ook te zien geweest.
Het Archief Grimmon heeft aan het Aviodrome Historisch Archief laten weten dat Albert Boeken de ontwerper van het Stationsgebouw Schiphol moet zijn geweest, vanuit zijn functie bij de Dienst der Publieke Werken van de gemeente Amsterdam, afdeling Stadsontwikkeling. Ad Grimmon werkte voor de afdeling Gebouwen van Publieke Werken. Hij was verantwoordelijk voor de afwerking en inrichting van het Stationsgebouw.infoBrief 4 mei 1928 nr. 25228 van Luchthaven Schiphol aan de directeur Gemeente Handelsinrichtingen Amsterdam, afbeelding brief door Archief Grimmon ontvangen 20 juli 2021 van Will Porrio, Aviodrome Historisch Archief; tevens: Sale 2218, Modern and Contemporary Art, Lot 41, Christie’s Amsterdam, 8 december 1993
Albert Boeken was opgeleid aan de Technische Hogeschool in Delft en werkte tijdens zijn studie als tekenaar bij het architectenbureau van Herman Baanders. Daarna trad hij in dienst van de gemeente. Het plan voor het Stationsgebouw zal een van de laatste projecten zijn geweest waaraan Boeken vanuit Publieke Werken heeft gewerkt. Dat gold ook voor Grimmon, die hierna net als Boeken alleen nog vanuit zijn eigen architectenbureau werkte.

Eind jaren ’20 werd bij Publieke Werken nog vooral in de stijl van de Amsterdamse School gebouwd. Boeken, die intussen in Duitsland en Zwitserland was geweest, raakte onder de indruk van Bauhaus en het modernisme. Achteraf noemde hij zijn jaren bij Publieke Werken verspilde tijd. Hij wilde niet alleen bouwen maar ook nadenken over architectuur en over de rol van de architect. Dat deed hij onder meer in ‘Groep 32’, jonge architecten die na de optimistische jaren 1920-1930 een kritische houding aannamen over het bouwen. Zij vonden dat de functionalisten van het ‘Nieuwe Bouwen’ teveel nadruk legden op een wetenschappelijke benadering; zelf hechtten ze juist ook waarde aan schoonheid. “De nieuwe wereld van de architect is niet een wereld van andere vormen, maar een wereld van nieuwe verlangens, die nieuwe opgaven stellen en van nieuw weten en kunnen dat nieuwe middelen schept. En tenslotte een wereld van de Nieuwe Geest”, schreef Boeken in 1935. In 1936 publiceerde hij zijn visie in Architectuur, een uitgave in de reeks Stedebouw Architectuur Inrichting onder redactie van hemzelf en zijn collega Abraham Elzas.

Boeken raakte in de vergetelheid. Zijn bekendste ontwerp is de tentoonstellingshal Apollohal (later werd het een sporthal) in Amsterdam, dat dateert uit 1934.infoZie ook: Archief Boeken HNI en Van Rossem (2016) Studenten van de TU Delft maakten in 1988 een bijzondere publicatie en een tentoonstelling over Groep 32.infoDe Back (1988)

© Archief Grimmon, 20 juli 2021

Print Friendly, PDF & Email